당신은 주제를 찾고 있습니까 “program terapii logopedycznej dziecka z rozszczepem podniebienia – Terapia logopedyczna Małego Dziecka z autyzmem“? 다음 카테고리의 웹사이트 https://you.foci.com.vn 에서 귀하의 모든 질문에 답변해 드립니다: you.foci.com.vn/blog. 바로 아래에서 답을 찾을 수 있습니다. 작성자 Akademia Logopedy 이(가) 작성한 기사에는 조회수 14,503회 및 좋아요 314개 개의 좋아요가 있습니다.
Table of Contents
program terapii logopedycznej dziecka z rozszczepem podniebienia 주제에 대한 동영상 보기
여기에서 이 주제에 대한 비디오를 시청하십시오. 주의 깊게 살펴보고 읽고 있는 내용에 대한 피드백을 제공하세요!
d여기에서 Terapia logopedyczna Małego Dziecka z autyzmem – program terapii logopedycznej dziecka z rozszczepem podniebienia 주제에 대한 세부정보를 참조하세요
Podczas spotkania zostaną przedstawione podstawowe zasady pracy logopedycznej z małym dzieckiem z ASD. Co wpływa na to, że słowo niesie znaczenie?
Agenda
Czy logopeda potrzebny od zaraz?
A jeśli tak, to jakie aktywności i zabawy są niezbędne w terapii Małego Dziecka z autyzmem, by słowo, które się pojawi niosło znaczenie?
Dlaczego zajęcia logopedyczne w terapii małych dzieci z autyzmem nie mogą być nastawione na pracę stolikową przeładowaną nazywaniem, powtarzaniem?
Przedstawię podstawowe umiejętności, które są podstawą w procesie terapeutycznym Małego Dziecka z autyzmem.
https://akademialogopedy.pl/terapia-logopedyczna-malego-dziecka-z-autyzmem/
program terapii logopedycznej dziecka z rozszczepem podniebienia 주제에 대한 자세한 내용은 여기를 참조하세요.
Program terapii logopedycznej dziecka z … – Szkolnictwo.pl
rozszczep podniebienia częściowy (zmiana struktury rezonatorów właściwych poszczególnym dźwiękom wskutek połączenia obu jam ustnej i nosowej), w wyniku czego …
Source: szkolnictwo.pl
Date Published: 3/30/2022
View: 4610
Program terapii logopedycznej dyslalii rozszczepowej na …
Należy brać pod uwagę możliwości komunikacyjne dziecka, poziom rozwoju jego … Program terapii logopedycznej dla pacjenta z rozszczepem podniebienia musi …
Source: dawid.pre.forumlogopedy.e-firma.pl
Date Published: 2/29/2021
View: 6453
Terapia logopedyczna dziecka z rozszczepem podniebienia i …
To duża liczba noworodków. Biorąc pod uwagę fakt, że dzieci z rozszczepem podniebienia uczestniczą w terapii logopedycznej kilka, kilkanaście …
Source: forumlogopedy.pl
Date Published: 1/8/2021
View: 2344
Terapia mowy dzieci z rozszczepem podniebienia | tekst nr 248
Etapy terapii logopedycznej dziecka z rozszczepem podniebienia. 1. Instruktaż matki 2. Ćwiczenia aparatu artykulacyjnego 3. Korygowanie wadliwej …
Source: www.edukacja.edux.pl
Date Published: 1/6/2022
View: 7426
Terapia logopedyczna u dzieci z rozszczepem podniebienia
Wada rozwojowa, jaką jest rozszczep podniebienia, powstaje w pierwszym trymestrze ciąży, od 4 do około 12 tygodnia życia płodowego, …
Source: obecni.interia.pl
Date Published: 9/1/2021
View: 8800
Mowa osób z rozszczepem podniebienia
Rozszczep podniebienia jest wadą wrodzoną, rozwój mowy dziecka odbywa się w … winni być objęci terapią foniatryczną i logopedyczną, której celem jest …
Source: poradnik-logopedyczny.pl
Date Published: 9/21/2022
View: 3562
ZABURZENIA MOWY U DZIECI Z ROZSZCZEPEM …
U dziecka z rozszczepem podniebienia samogłoski ustne nabierają barwy nosowej, … Całkowite usunięcie nosowania, tylko przez terapię logopedyczną, …
Source: logopeda.org.pl
Date Published: 9/13/2021
View: 5150
Program rehabilitacji dzieci z rozszczepem wargi i podniebienia
życia dzieci, powoduje, że u wielu z nich występują różnej intensywności zaburzenia rozwoju mowy. Rehabilitacja i terapia logopedyczna przyczynia się do …
Source: www.ameryka.com.pl
Date Published: 3/6/2022
View: 5900
DANUTA PLUTA-WOJCIECHOWSKA
trudność, jaka towarzyszy dziecku z rozszczepem wargi i podniebienia od … niem i prowadzeniem terapii logopedycznej w przypadku wady rozszczepo-.
Source: www.polskietowarzystwologopedyczne.pl
Date Published: 6/22/2021
View: 4389
주제와 관련된 이미지 program terapii logopedycznej dziecka z rozszczepem podniebienia
주제와 관련된 더 많은 사진을 참조하십시오 Terapia logopedyczna Małego Dziecka z autyzmem. 댓글에서 더 많은 관련 이미지를 보거나 필요한 경우 더 많은 관련 기사를 볼 수 있습니다.
주제에 대한 기사 평가 program terapii logopedycznej dziecka z rozszczepem podniebienia
- Author: Akademia Logopedy
- Views: 조회수 14,503회
- Likes: 좋아요 314개
- Date Published: 실시간 스트리밍 시작일: 2020. 8. 18.
- Video Url link: https://www.youtube.com/watch?v=kuLktNbEbn4
Program terapii logopedycznej dziecka z rozszczepem podniebienia i niedosłuchem
Przedstawiam Państwu program indywidualnej terapii logopedycznej dziecka z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim z rozszczepem podniebienia i niedosłuchem.
Opracowała: mgr Lidia Gaworczyk
Diagnoza rozszczep podniebienia częściowy (zmiana struktury rezonatorów właściwych poszczególnym dźwiękom wskutek połączenia obu jam ustnej i nosowej), w wyniku czego występuje palatolalia (charakterystyczna mowa dla rozszczepu) – na skutek wady rozwojowej, polegającej na nieukończonym rozwoju jamy ustnej w okresie embrionalnym, tzn. niecałkowitym zrośnięciu się płytek tworzących podniebienie twarde i fałdów tworzących podniebienie miękkie,
oligofazja – zaburzenia językowe związane z upośledzeniem umysłowym (upośledzenie umysłowe w stopniu lekkim),
wada zgryzu (zahamowany wzrost górnej szczęki, cecha charakterystyczna przy rozszczepie),
niedosłuch utrudniający prawidłowe wytwarzanie dźwięków,
zaburzenia percepcji, analizy i syntezy słuchowej,
zaburzenia percepcji, analizy i syntezy wzrokowo – ruchowej,
zaburzenia sprawności manualnej i grafomotoryki,
zaburzenia orientacji przestrzennej oraz w schemacie własnego ciała,
zaburzenia myślenia. Cechy mowy zabarwienie nosowe (nosowanie, poszum nosowy, rynolalia),
zaburzenia artykulacji (zmiana miejsca artykulacji do krtani i ścian gardła),
substytucje (spowodowane zwarciem gardłowym i krtaniowym). Przyczyny trudności artykulacyjnych niemożność oddzielenia jamy nosowej od ustnej i wytworzenia odpowiedniego ciśnienia wewnątrzustnego co konieczne jest do prawidłowej artykulacji i fonacji. Spółgłoski najbardziej zaburzone szczelinowe (f, f’, v, v’, s, z, š, ž, ś, ź, x, x’),
zwartoszczelinowe (c, ?, č, ?, ć, ?),
r,
zwarte (p, p’, b, b’, t, d, k, k’, g, g’),
zachowane jedynie samogłoski i są one najmniej zniekształcone. Założenia programu
Założeniem programu jest objęcie terapią logopedyczną uczennicy z rozszczepem podniebienia i niedosłuchem, celem usprawniania komunikacji językowej na wszystkich jego poziomach.
Cele programu
Cel główny: uzyskanie takich warunków anatomiczno – czynnościowych, które umożliwiają dziecku prawidłowe oddychanie, ssanie, żucie, połykanie, funkcjonowanie narządu słuchu oraz opanowanie prawidłowej wymowy Cele szczegółowe:
zmniejszenie lub zlikwidowanie nosowania
nauka prawidłowej artykulacji
zwiększenie sprawności mięśnia zwierającego pierścień gardłowy
uzyskanie lepszej sprawności ruchowej mięśni artykulacyjnych jamy ustnej
uzyskanie synchronicznego współdziałania mięśni fonacyjnych, artykulacyjnych i oddechowych
usprawnianie funkcji pośrednio wpływających na rozwój mowy: słuchowych wzrokowych ruchowych orientacyjno – przestrzennych myślowych
Opis i realizacja programu
Za punkt wyjścia do budowania niniejszego programu przyjęłam realizację wszystkich postawionych na wstępie celów. Ćwiczenia oddechowe zdmuchiwanie świeczki
dmuchanie na skrawki papieru
wydmuchiwanie baniek mydlanych przez słomkę
zdmuchiwanie płomienia świecy przy zwiększanej stopniowo odległości
dmuchanie na kłębuszki waty, papierowe kulki, piłeczkę styropianową
nadmuchiwanie baloników
gra na gwizdku, trąbce Ćwiczenia wyrabiające sprawność mięśnia zwierającego pierścień gardłowy objaśnienie drogi jaką przebywa powietrze wydechowe, podczas oddychania przez nos i przez usta
praktyczne ćwiczenia oddechowe: powolne, swobodne wdychanie i wydychanie powietrza przez nos, przy zamkniętych ustach powtórzenie ćwiczenia z jedną dziurką nosa zaciśniętą, następnie zacisnąć drugą dziurkę wykonanie głębokiego wdechu przez nos i wydech przez otwarte szeroko usta; przy wdechu zatyka się nos wykonanie wdechu przez usta i wydech przez nos wykonanie wdechu i wydechu szeroko otwartymi ustami z jednoczesną kontrolą wydechu za pomocą gumowej rurki. Jeden koniec rurki umieszcza się w nosie pamiętając, by nie ustawić go bocznie i nie zatkać otworu. Drugi koniec wkłada się do ucha. Za pomocą gumowej rurki, ćwiczący może sam kontrolować stopień przechodzenie powietrza przez nos przy poszczególnych dźwiękach. Może również porównać swój wydech z wydechem osoby prawidłowo mówiącej dmuchanie przez usta. W przypadku trudności ćwiczący dmucha początkowo z zamkniętym nosem. W następnym etapie w czasie dmuchania z zaciśniętym nosem puszcza nos i stara się dmuchać tak samo, jak przy nosie zatkanym. Dmuchanie w określonym kierunku można ćwiczyć dmuchając na świeczkę, watkę lub papierek. Umiejętność regulowania kierunku i siły wydechu jest potrzebna przy wymowie głosek.
wciąganie powietrza tzw. ssanie w czasie układania i przenoszenia ziarenek grochu lub kuleczek styropianowych czy drobinek papieru za pomocą słomki
chrząkanie
Polega ono na gwałtownym wyrzucaniu powietrza przez nos, z równoczesnym usiłowaniem zatrzymania go przez uniesienie podniebienia miękkiego (usta przy tym są zamknięte). Ćwiczenie należy stosować z umiarkowaniem, gdyż może spowodować podrażnienie gardła i chrypkę
Polega ono na gwałtownym wyrzucaniu powietrza przez nos, z równoczesnym usiłowaniem zatrzymania go przez uniesienie podniebienia miękkiego (usta przy tym są zamknięte). Ćwiczenie należy stosować z umiarkowaniem, gdyż może spowodować podrażnienie gardła i chrypkę ziewanie
Poleca się wykonać wdech, naśladujący ziewanie, a więc z ustami szeroko otwartymi. Wdech powinien być połączony z wymawianiem samogłoski głośno lub szeptem
Poleca się wykonać wdech, naśladujący ziewanie, a więc z ustami szeroko otwartymi. Wdech powinien być połączony z wymawianiem samogłoski głośno lub szeptem unoszenie i opuszczanie podniebienia miękkiego przy szeroko otwartych ustach i obserwowanie ruchów w lusterku
wymawianie krótkiej samogłoski przy szeroko otwartych ustach. W lusterku widoczne są wtedy ruchy podniebienia miękkiego i tylnej ściany gardła
gwizdanie
Początkowo z zatkanym nosem, później stopniowo należy nauczyć się gwizdania bez zaciskania nosa
Początkowo z zatkanym nosem, później stopniowo należy nauczyć się gwizdania bez zaciskania nosa zatrzymywanie powietrza w jamie ustnej. Należy nadąć policzki i utrzymać je w tej pozycji. Początkowo należy nadymać policzki z zatkanym nosem, następnie podczas trzymania powietrza w jamie ustnej, puszczać nos. Część języka należy wsunąć między wargi, aby do zatkania jamy ustnej od tylu nie był wykorzystany grzbiet języka. Powietrze wypuszcza się następnie szybko przez nos. W ten sam sposób nadąć tylko jeden policzek. Ćwiczenie powtórzyć nadymając drugi policzek
wciągnąć policzki do wewnątrz jamy ustnej, a następnie rozluźnić je. Powtórzyć to parokrotnie
wypowiadanie sylaby apa z przedłużonym momentem zwarcia warg w czasie artykulacji p (spółgłoska p polega na gwałtownym rozwarciu warg przez powietrze, gromadzące się w jamie ustnej z pewnym ciśnieniem; do zgromadzenie powietrza w jamie ustnej konieczne jest zamknięcie jamy nosowej)
wypowiadanie sylaby ze spółgłoską p na końcu, przedłużając zwarcie wargowe, np.: ap, op, up, ep, yp, ip
wypowiadanie sylab ze spółgłoską p na początku: pa, po, pu, pe, py, pi. Moment zwarcia przy p należy przedłużać
masaż
Może być wykonany szpatułką lub palcem. Masuje się podniebienie w linii środkowej, poczynając od podniebienia twardego, podniebienie miękkie wtłacza się lekko do góry. Ruch ten powtarza się 10 – 15 razy. Masaż wykonuje się zawsze przed jedzeniem, gdy żołądek jest pusty. Odruchy wykrztuśne są pożądane, ponieważ ćwiczą mięśnie zwierającego pierścienia gardłowego. Podczas masażu należy wymawiać samogłoskę a lub e, gdyż chodzi o wyćwiczenie działania pierścienia zwierającego w czasie mowy Ćwiczenia sprawnościowe aparatu artykulacyjnego
ćwiczenia języka: wysunięty język przesuwać poziomo z jednej strony w drugą
wysunąć język, skierowany możliwie jak najbardziej w prawą stronę, przesunąć go w linii poziomej w stronę przeciwną, starając się, aby – podczas zmiany pozycji – był jak najdalej wysunięty
przesuwać wysunięty język wokół szeroko otwartych ust, tzn. oblizywać dolną i górną wargę
oblizywać wargi podczas coraz szerszego ich otwierania
wysuwać język w linii prostej jak najdalej na zewnątrz, utrzymując go w płaszczyźnie poziomej
wysuwać język jak najdalej z ust i chować go jak najgłębiej do jamy ustnej
przesuwać język po zewnętrznych powierzchniach górnych i dolnych zębów
opuścić żuchwę i położyć swobodnie bezwładny język na dolnej wardze, ale spłaszczony i rozszerzony tak, że boki jego dotykają kącików warg
wysunąć język do przodu w płaszczyźnie poziomej i cofać go do poprzedniej pozycji bezwładnej
dotykać czubkiem języka na zmianę dolnych i górnych zębów przy silnie opuszczonej żuchwie
wysuwać język „szeroko” w kierunku brody i unosić go do nosa przy opuszczonej żuchwie
wysunąć język mimo zbliżonych szczęk: język siłą przeciska się między nimi, górne siekacze skrobią grzbiet języka
przesuwać grzbiet języka tak, aby ocierał się o górne zęby, podczas gdy czubek języka przyciśnięty jest do wewnętrznej strony dolnych siekaczy
przesuwać czubek języka do zębów po podniebieniu jak najdalej w głąb jamy ustnej
przycisnąć mocno język do zębów i cofać go do tyłu silnie trąc nim o dziąsła i podniebienia (aż do wytworzenia mlaskania)
wykonać kilkakrotnie mlaskanie czubkiem języka
zrobić rurkę z wysuniętego języka ćwiczenia warg: ściągnąć usta, jak przy samogłosce u, a następnie spłaszczyć cofając kąciki ust do tyłu, jak przy artykulacji i
cofnąć kąciki ust do tyłu a następnie otwierać i zamykać usta
wciągać policzki przy zamkniętych ustach
cmokanie
parokrotne gwizdanie na jednym tonie
zamknąć usta i przesuwać je w lewą, a potem prawą stronę
utrzymać miedzy ustami ołówek
wprawianie ust w drgania (parskanie)
ssanie wargi dolnej, następnie górnej
dmuchanie na płomień świecy, watkę i drobinki papieru ćwiczenia żuchwy: opuszczanie i unoszenie żuchwy ku górze
wykonywanie ruchów poziomych, raz z wargami rozchylonymi, raz z zamkniętymi
ruchy żuchwy raz do przodu raz do tyłu ćwiczenia podniebienia miękkiego: ziewanie
kaszlenie z językiem wysuniętym na zewnątrz jamy ustnej
chrapanie na wdechu i wydechu
wymawianie sylab: ko, ka, ku, aka, oko, uku
oddychanie: wdech przez nos, wydech przez usta
zaciśnięty nos: wdech i wydech ustami
gęganie jak gąska przy szeroko otwartych ustach i leżącym przy dolnych siekaczach swobodnie języku
chuchanie
płukanie gardła
wciąganie przez rurkę drobinek papieru i przenoszenie ich w inne miejsce Ćwiczenia artykulacyjne
ćwiczenia na samogłoskach: ćwiczenia rozpoczyna się od samogłosek ponieważ można je najłatwiej uzyskać i są one najmniej unosowione
w mowie osób z rozszczepem podniebienia spośród samogłosek najlepsza jest a dlatego pracę rozpoczyna się od niej. Pozostałe samogłoski ćwiczy się w kolejności: o, e, y, u, i
każde ćwiczenie artykulacyjne powinno być wykonywane najpierw z zatkanym nosem i powtórzone bez zatkania nosa, by ćwiczący mógł uświadomić sobie różnicę i starał się uzyskać jednakowe brzmienie głoski w obydwu sytuacjach
samogłoskę a należy wykrzykiwać głośno, gwałtownie i krótko, co wywołuje silne ruchy podniebienia miękkiego i tylnej ściany gardła. Należy ćwiczyć początkowo przed lustrem, z ustami szeroko otwartymi, obserwując unoszenie się i opadanie małego języczka. To samo ćwiczenie powtarza się kilkakrotnie
należy zwrócić uwagę na położenie języka: w czasie wykrzykiwania samogłoski a język powinien leżeć płasko w jamie ustnej, osoby z rozszczepem często unoszą grzbiet języka do góry, zamykając w ten sposób jamę ustną i uniemożliwiając wychodzenie przez nią powietrza. To samo dotyczy innych samogłosek. Przy trudnościach w odpowiednim ułożeniu języka należy użyć szpatułki.
samogłoskę a początkowo wykrzykuje się na jednym tonie, potem na dwóch tonach – średnim i wyższym, a następnie jeszcze wyższym ćwiczenia na spółgłoskach: ćwiczenia artykulacyjne na spółgłoskach można poprzedzić dmuchaniem w papierowe kulki, tak aby się przesuwały (jednak nie za dużo na raz). Dmuchanie powinno być następnie wykonane z uprzednim zwarciem warg; spowoduje to powstanie głoski p
ćwiczenia spółgłosek rozpoczyna się wcześnie i bez względu na to, czy wszystkie samogłoski brzmią czysto,
w połączeniach ze spółgłoskami zwartymi p, p’, b, b’, t, t’, d, d’, k, k’, g, g’ samogłoski brzmią lepiej niż w izolacji
ćwiczenia rozpoczyna się od spółgłosek najłatwiejszych, tzn. wargowych p, p’, b, b’ , które wymawiane są początkowo z zatkanym nosem
w czasie wypowiadanych poszczególnych głosek zwartych przed ustami można trzymać watkę lub kartkę papieru – jej ruchy będą informowały o sile strumienia powietrza wydychanego przez usta; jeśli watka nie będzie się odchylała, znaczy to, że cześć powietrza ucieka nosem
spółgłoski ćwiczy się początkowo z samogłoskami pa, pa, pe, pu, pi py, ba…
następnie z innymi spółgłoskami w sylabach: apa, opo, upu, epe, ypy, pta, pto, ptu, pty, aba…, druga samogłoska winna być silniejsza i wyższa od pierwszej
następnym etapem jest ćwiczenie wymowy wyrazów, w których dana głoska jest na początku, w środku i na końcu
utrwalenie uzyskanych dźwięków wymaga pewnego czasu, ponieważ osoba reedukowana nie od razu kojarzy brzmienie „nowej” głoski we własnej mowie z takim samym w mowie prawidłowej innych osób wywoływanie dźwięków
wyjaśnienie położenia narządów mowy – proste wskazówki o tym, jakie powinno być ułożenie języka czy warg w niektórych wypadkach ułatwiają artykulację głoski
kontrola wzrokowa – prowadzenie ćwiczeń przed lustrem umożliwia ćwiczącemu porównanie własnego układu narządów mowy z tym, jaki mu demonstruje logopeda i odtworzenie pod kontrolą wzrokową układu prawidłowego
kontrola dotyku i czucie skórnego – niektóre właściwości artykulacyjne głosek mogą być odbierane czuciem dotyku i czuciem skórnym dłoni i palców
wywoływanie głosek przy zastosowaniu metod: fonetycznej, mechanicznej i mieszanej według ustalonych sposobów. Zabawy – ćwiczenia słuchowe
Są to zabawy, w których wykorzystujemy instrumenty, nagrania magnetofonowe, własny głos. Dziecko bierze do ręki wybrany obrazek i zgodnie z zaproponowaną regułą gry reaguje na usłyszany dźwięk ruchem: jest dźwięk – dziecko skacze; skakać może też po stole pacynka trzymana w ręce
nie ma dźwięku – dziecko, pacynka stoi
słychać kilka dźwięków – dziecko, pacynka skacze tyle razy , ile dźwięków słyszy
słychać dźwięk wysoki – motyl, samolot leci wysoko
słychać dźwięk niski – motyl, samolot leci nisko
słychać dźwięk długi – auto, pociąg jedzie długo
słychać dźwięk krótki – auto, pociąg jedzie krótko, szybko
brak dźwięku – pojazdy stoją
słychać dźwięk głośny – chłopiec skacze wysoko i daleko
słychać dźwięk cichy – chłopiec skacze nisko i blisko Zabawy rysunkowe – grafomotoryczne obrysowywanie konturów
kolorowanie tych rysunków, ćwiczenie może być połączone z rozumieniem wyrazów oznaczających kolory, mówimy np.: pokoloruj rybę na niebiesko itp.
uzupełnianie rysunku, dorysowywanie elementów i części
rysowanie obrazka według leżącego obok wzoru Ćwiczenia percepcji wzrokowej dopasowywanie obrazka do przedmiotu lub łączenie dwóch obrazków przedstawiających to samo
odszukiwanie dwóch takich samych przedmiotów na dużym obrazku
dokładanie takich samych, bardzo podobnych lub nieco a nawet znacznie różniących się wyglądem obrazków przedstawiających tą samą rzecz
dobieranie przedmiotów do ich konturów na planszy, wkładanie ich do odpowiednich otworów w planszy
układanie obrazków według koloru
układanie obrazków według kształtu
składanie, łączenie w całość rozciętych obrazków Ćwiczenia koordynacji wzrokowo – ruchowej układanie wieży z pudełek, klocków
umieszczanie przedmiotu w pustej puszce
umieszczanie po jednym koraliku w każdym wgłębieniu wytłoczki
samodzielne umieszczanie kółek na paliku
umieszczanie patyczków w przygotowanym pudełku z otworami
wkładanie ołówków w otwory stojaka
zamalowywanie płaszczyzny
nawlekanie koralików na patyk, drucik, sznurówkę
przymocowywanie spinaczy w zaznaczonych na pudełku miejscach
rysowanie palcem na rozsypanej mące czy piasku
wykonanie prostej konstrukcji z trzech elementów
modelowanie w plastelinie różnorodnych kształtów
łączenie dwóch części obrazka
przenoszenie pęsetą przedmiotów i umieszczanie w wytłoczce
łączenie punktów
cięcie nożyczkami po linii
przewlekanie sznurka przez otwory
rysowanie figur przez łączenie punktów
rysowanie figur przez obrysowanie szablonu
łączenie punktów w celu uzyskania prostych kształtów Ćwiczenia orientacji przestrzennej określanie położenia poszczególnych przedmiotów w przestrzeni, na obrazku
rysowanie przedmiotów w odpowiednim położeniu: dorysuj pod oknem ławkę obok drzewa dorysuj kwiatek dorysuj dym z komina nad drzewami dorysuj chmurkę włosy lalki z prawej strony pomaluj na żółto pomiędzy lakami narysuj piłkę
udzielanie słownej odpowiedzi na pytania: gdzie leżą klucze? (na stole) co znajduje się pod krzesłem? (klocek) obok czego stoi krzesło? (obok stołu)
kolorowanie obrazka według instrukcji, np.: pola zaznaczone kółko zamaluj na czerwono pola oznaczone kreską zamaluj na niebiesko pola zaznaczone trójkątem zamaluj na czarno
utrwalanie rozróżniania stron ciała: pokaż prawą rękę, lewą nogę, prawe oko co masz w lewej ręce, narysuj kreskę z prawej strony kartki
śledzenie przedmiotu przesuwanego od lewej do prawej
śledzenie linii (odnajdywanie drogi do przedmiotu)
określanie kształtów graficznych w powietrzu: figur geometrycznych liter dowolnych kształtów
rysowanie z zachowaniem kierunku od lewej do prawej, szlaczków o rozmaitym kształcie, kształtów literopodobnych Ćwiczenia percepcji dźwięków niewerbalnych rozpoznawanie głosów zwierząt
różnicowanie dźwięków instrumentów
rozpoznawanie dźwięków wydawanych przez różne przedmioty
powtarzanie rytmu wystukiwanego ołówkiem na stoliku pod kontrolą wzroku, następnie bez kontroli wzroku Ćwiczenia słuchu fonematycznego, analizy i syntezy dźwiękowej analiza zdania: liczymy, ile wyrazów jest w zdaniu
ćwiczenia na sylabach: podział wyrazów na sylaby łączenie sylab w wyraz – terapeuta wypowiada kolejne sylaby, zadaniem dziecka jest wypowiedzenie całego wyrazu liczenie sylab w wyrazach kończenie wyrazów – terapeuta wymawia pierwszą sylabę wyrazu, a dziecko dopowiada resztę
ćwiczenia na głoskach (należy pamiętać, że niektóre głoski w wielu wyrazach wymawia się inaczej niż się pisze): podział wyrazów na głoski wyodrębnianie pierwszej głoski w wyrazie wysłuchiwanie ostatniej głoski w wyrazie wyodrębnienie głoski środkowej w wyrazach trzygłoskowych wyszukiwanie obrazków, których nazwy rozpoczynają się tą samą głoską
Ćwiczenia pamięci i spostrzegawczości układanie 2-5 obrazków i nazywanie ich, następnie dziecko zasłania oczy, chowa się jeden obrazek, a zadaniem dziecka jest nazwanie brakującego obrazka
układanie w pewnej kolejności 2-5 obrazków i nazywanie ich; następnie gdy dziecko nie widzi, zamieniamy obrazki miejscami, a dziecko ma je ułożyć tak, jak leżały na początku
układanie 2-5 obrazków, nazywamy je i zasłaniamy kartonikiem, dziecko ma odpowiedzieć tak jak umie, co jest pod poszczególnymi kartonikami, można też schować obrazki pod kolorowe pudełka lub pod ilustracje przedstawiające różne miejsca – wtedy dziecko ma powiedzieć (nazwać przedmiot) przykryty
wybieramy kilka obrazków, ale pokazujemy dziecku je kolejno i każdy natychmiast zasłaniamy, zadaniem dziecka jest zapamiętanie wszystkich obrazków – dziecko ma powiedzieć – pokazać na innym zestawie – co widziało po kolei
wybieramy 2-5 obrazków i układamy je razem z dzieckiem w różnych miejscach pokoju, dziecko zapamiętuje nazwy miejsca, a następnie jego zadaniem jest przyniesienie odpowiedniego obrazka na naszą prośbę
rozpoznawanie obrazka za pomocą dotyku – zabawę można przeprowadzić dopiero wtedy, gdy dziecko posługiwało się wielokrotnie konturowymi obrazkami Ćwiczenia kształtujące myślenie pojęciowe do przedmiotów dokładamy takie same obrazki i podobne obrazki przedstawiające tą samą rzecz
dobieramy dwa obrazki z jakichś względów pasujące do siebie: auto + kierownica, jabłko + gruszka, księżyc + gwiazda, drzewo + choinka, choinka + bombka, drzewo + liść, grzyb + kosz, kaczka + kura, kaczka + ryba, kwiat + wazon, choinka + grzyb, kaczka + łabędź, dom + klucz, samolot + motyl, kapelusz + korona, łyżka + widelec, trąbka + gitara, butelka + smoczek, pan + parasol, pani + torebka, chłopiec + byt, chłopiec + dom itd., można tylko układać – dokładać do siebie odpowiednie ilustracje – przedmioty, można też tłumaczyć dziecku, dlaczego do siebie pasują; lub dziecko samo wyjaśnia dlaczego tak, a nie inaczej je ułożyły
grupujemy obrazki w większe zbiory: banan + cukierek + cytryna + gruszka + jabłko + jajko (jedzenie), jeż + łabędź + motyl + mysz + pies + ryba + ślimak + wąż (zwierzęta), auto + ciężarówka + samolot (pojazdy), chłopiec + pan + pani (ludzie), dzwon + gitara + trąbka (instrumenty), choinka + drzewo + grzyb + kwiatek + liść (rośliny) itp., można je tylko układać obok siebie, a możemy nazywać zbiory lub tez tłumaczyć, dlaczego do siebie pasują, można też dorysowywać lub dopowiadać, co jeszcze pasuje do danego zbioru
ustalamy, co nie pasuje do grupy obrazków lub rzeczywistych przedmiotów: układamy kilka pasujących do siebie obrazków i jeden, który nie pasuje do zbioru, a dziecko powinno go wskazać (np.: jabłko + gruszka + auto + cytryna), potem tłumaczymy, dlaczego ta rzecz nie pasuje do reszty Ćwiczenia wspomagające naukę rozumienia wypowiedzi w czasie ćwiczenia prosimy o podanie obrazka lub zilustrowanie obrazkami czynności, gdy ćwiczymy rozumienie: onomatopei
rzeczowników – daj gruszkę, gdzie jest ryba?
czasowników – pokaż co pływa, daj mi to co jedzie
liczebników – daj dwie zabawki, proszę cztery rzeczy
przysłówków – auto jedzie szybko, ślimak idzie powoli
wyrażeń przyimkowych – połóż jako na stole, but jest pod szafą
prostych zdań – auto jedzie, chłopiec je jabłko, pan ma parasol, pies goni węża, pani maluje pędzlem
trudniejszych zdań – pani wącha dwa kwiaty, chłopiec jedzie dużym autem do domu zadajemy zagadki, a dziecko stara się je zrozumieć i wskazać odpowiedź, np.: co ma 4 koła i jedzie po ulicy? Jakie zwierze mieszka w budzie? itp., prawda czy fałsz – dziecko ma za zadanie zrozumieć naszą wypowiedź i ocenić czy jest prawdziwa, czy nie: jabłko jest czerwone – TAK, pies ma dwie nogi – NIE itd., bawimy się w sklep gdzie jesteśmy klientami i chcemy kupić różne rzeczy, a dziecko – sprzedawca ma za zadanie zrozumieć, o co prosimy, np.: dzień dobry, proszę żółtą cytrynę, chciałbym kupić coś co jest potrzebne kiedy pada deszcz itd.; można do zabawy wprowadzić „pieniądze” – karteczki z cyframi i przy okazji – uczymy się liczyć poznajemy cyfry, tworzymy obrazy – na białej kartce układamy obrazki według instrukcji słownej: tu jest mama, tata i pies, na środku stoi dom, z prawej strony rośnie drzewo, pod nim leży łopata, na zakończenie dziecko może opisać swój obrazek, w innej wersji można obrysować kontury lub narysować obrazek według poleceń, opowiadamy i odgrywamy bajki – dziecko przedstawia za pomocą obrazków o czym mówimy w jedno lub kilku zdaniowych historyjkach, np.: chłopiec i pies idą do domu, pan po drabinie wchodzi na drzewo, potem je jabłko i podaje chłopcu gruszkę, odpowiadamy na pytania szczegółowe, ćwiczenie może dotyczyć: pojedynczego obrazka i tego, co na nim widać (ile nóg ma pies? jaki ma kolor?), wiadomości dziecka na temat opowiadanej rzeczy (z czego zrobiona jest żarówka, do czego jest podobna?), opisu dużej ilustracji stworzonej z kilku obrazków (ile drzew rośnie za domem, kto stoi przed domem, jakie ma ubranie, po co trzyma koszyk, co do niego włoży?), zgaduj – zgadula – zadajemy wiele szczegółowych pytań dotyczących obrazka, który dziecko ma w rękach, a dziecko ma tylko powiedzieć lub kiwnąć głową, czy odpowiedź brzmi TAK lub NIE. Np.: gdy dziecko ma obrazek psa: czy to jest do jedzenia? – NIE, czy ma 4 łapy – TAK, czy mieszka w budzie – TAK, czy to jest pies – TAK. Procedury osiągania celów
Realizacja powyżej zaprezentowanego programu wymaga konieczności zastosowania różnorodnych propozycji ćwiczeń usprawniających zawartych w literaturze fachowej oraz opracowanych we własnym zakresie, a także szeregu pomocy dydaktycznych i terapeutycznych.
Przewidywane efekty
Proponowany program terapeutyczny ma w efekcie systematycznego wdrażania doprowadzić przede wszystkim do: uzyskania warunków anatomiczno – czynnościowych, umożliwiających dziecku prawidłowe oddychanie, funkcjonowanie narządu słuchu oraz opanowanie prawidłowej wymowy
zmniejszenia nosowania
zwiększenia sprawności mięśnia zwierającego pierścień gardłowy
uzyskania koordynacji mięśni oddechowych, fonacyjnych i artykulacyjnych
usprawniania funkcji organizmu pośrednio wpływających na rozwój mowy Ewaluacja programu
Ewaluacja programu dokonywana będzie systematycznie na podstawie obserwacji dziecka, jego aktywności w trakcie prowadzenia terapii i okresowej oceny odnotowywanej w karcie osiągnięć.
Terapia logopedyczna dziecka z rozszczepem podniebienia i niedosłuchem
Co roku rodzi się w Polsce ok. 800 dzieci z rozszczepem podniebienia. To duża liczba noworodków. Biorąc pod uwagę fakt, że dzieci z rozszczepem podniebienia uczestniczą w terapii logopedycznej kilka, kilkanaście lat, istnieje możliwość, że to właśnie do naszego gabinetu trafi dziecko z rozszczepem podniebienia. Warto pamiętać, że rozszczep pociąga za sobą różne problemy w rozwoju dziecka, a właściwe ich rozpoznanie ma wpływ na planowanie terapii.
Dziecko z rozszczepem podniebienia ma już za sobą sporo doświadczeń, często nieprzyjemnych. Od początku swoich dni było pod opieką wielu specjalistów, przeszło dziesiątki badań, konsultacji, terapii, operację zamknięcia rozszczepu. Niektóre osoby spotkały się z odtrąceniem przez środowisko, brakiem stymulacji i zachwytu otoczenia (charakterystycznego dla zdrowych niemowląt). To wszystko znacząco wpływa na przyszłe zachowanie i rozwój pacjenta.
Zaburzenia słuchu
Jednym z poważnych problemów, z którym boryka się znaczna część dzieci z rozszczepem podniebienia, jest zaburzenie słuchu.
POLECAMY
Cofnijmy się do początku. Rozszczep podniebienia powstaje między 6. a 8. tygodniem życia płodowego (rozszczep podniebienia pierwotnego) oraz ok. 12. tygodnia życia płodowego (rozszczep podniebienia wtórnego). Rozszczep skutkuje bezpośrednim połączeniem jamy ustnej i nosowej, co w rezultacie prowadzi do zaburzenia wszystkich funkcji prymarnych. Dziecko już od początku życia uczy się nieprawidłowych wzorców ssania, połykania, oddychania, co wpływa na pracę narządów artykulacyjnych: języka, warg i podniebienia. Zatrzymajmy się przy podniebieniu, bo to jego działanie wpływa na narząd słuchu.
Podniebienie miękkie pełni bardzo ważną funkcję – bierze udział w wyrównywaniu ciśnienia w uchu środkowym poprzez trąbkę Eustachiusza. Tym samym wpływa na poprawne funkcjonowanie ucha środkowego (Hortis-Dzierzbicka, Stecko 2005). U dzieci
z rozszczepem podniebienia jama nosowa i ustna są połączone, nie ma możliwości wytworzenia się odpowiedniego ciśnienia między nimi, w wyniku czego nie wyrównuje się ciśnienie w trąbkach słuchowych. Przestrzeń ta jest jedyną naturalną drogą do ucha środkowego. Tą właśnie drogą zakażenie z jamy nosowo-gardłowej może przeniknąć do uszu. W rezultacie dzieci z rozszczepem podniebienia są bardziej podatne na ostre i przewlekłe wysiękowe zapalenie ucha środkowego (Pluta-Wojciechowska 2011). Częsta infekcja ucha środkowego może prowadzić do niedosłuchu przewodzeniowego.
W niedosłuchu przewodzeniowym ubytek słuchu nie przekracza 50–60 dB. Obserwuje się obniżoną słyszalność tonów niskich, a dobrą – tonów wysokich. Dzieci z takim niedosłuchem słyszą dźwięki znacznie ciszej, jakby z oddali. Nie słyszą akcentowanych sylab, wyrazów oraz tych części wypowiedzi, których natężenie jest słabe (np. przyimków, spójników, końcówek fleksyjnych) (Gunia 2013). Taki niedosłuch może być długo niezauważalny przez rodziców czy opiekunów dziecka, zwłaszcza gdy dziecko jest małe. Szacuje się, że u ok. 30–50% osób z rozszczepem podniebienia występuje uszkodzenie słuchu różnego stopnia (Pluta-Wojciechowska 2008).
Sytuacja się poprawia po operacji podniebienia. W Polsce operacje zamknięcia podniebienia wtórnego wykonuje się pomiędzy pierwszym a drugim rokiem życia. Do tego czasu dziecko odbiera nieprawidłowo dźwięki otoczenia i dźwięki mowy. Sposób odbierania tych dźwięków jest różny, w zależności od aktualnego stanu słuchu. Również wokalizacje niemowlęcia znacznie odbiegają od normy. Dziecko wysłuchuje dźwięk wydawany przez rodzica lub opiekuna, lecz gdy próbuje go powtórzyć, brzmi on zupełnie inaczej. Taką sytuację można zaobserwować podczas gaworzenia. Dziecko, ze względu na dysfunkcje anatomiczne, nie jest w stanie powtórzyć dźwięków wargowych. Zamienia je na dźwięki krtaniowe lub gardłowe. Niedostateczna stymulacja słuchu oraz brak stałości słyszalnych dźwięków wpływa negatywnie na rozwój mowy. Oczywiście to, czy u danego dziecka będą występowały zaburzenia mowy związane z niedosłuchem, zależy od wielu czynników: od czasu wystąpienia choroby, długości i częstości epizodów zapalenia ucha, skali utraty słuchu, ale także od jakości środowiska oraz stymulacji rozwoju mowy (Pluta-Wojciechowska 2011).
Planując terapię małego dziecka z rozszczepem podniebienia, warto pamiętać o łączeniu różnorodnych form terapii w zależności od wieku dziecka, rodzaju wady rozszczepowej, występowania niedosłuchu, stopnia rozwoju mowy czy też innych współwystępujących zaburzeń.
Badania prowadzone przez Danutę Plutę-Wojciechowską pokazują, że 73% dzieci w wieku od 3. miesiąca do 4. roku życia ma zmieniony model rozwoju mowy (Pluta-Wojciechowska 2011). Zatem im szybciej zaczniemy odpowiednią terapię z dzieckiem, tym lepsze efekty będziemy w stanie uzyskać.
U bardzo małego dziecka, „aby w przyszłości umożliwić mu naturalne i ustrukturalizowane uczenie się głosek, należy wyeliminować pojawiające się cechy niepożądane oraz wspierać i stymulować cechy pożądane” (Pluta-Wojciechowska 2011). Jest to tak zwane konstruowanie przedpola artykulacji. Oprócz jednoczesnego prowadzenia terapii karmienia i odwrażliwiania twarzy (w celu przygotowania dziecka do masaży logopedycznego), wydaje się zasadne jednoczesne wprowadzenie wychowania słuchowego.
Wychowanie słuchowe jako jedna z form terapii
Pierwszym etapem wychowania słuchowego u małego dziecka jest słyszenie i nauka słuchania. Małe dziecko pokazuje otoczeniu, czy słyszy, za pomocą odruchów. Na pojawiający się dźwięk dziecko przerywa lub zmienia tempo ssania czy też reaguje odruchem Moro. Na dalszym etapie rozwoju uczy się świadomego słuchania, rozpoznawania, identyfikowania i kojarzenia dźwięków. Ważną rolę w tym okresie odgrywa układ nerwowy, a w szczególności słuchowa kora mózgowa. W pierwszych latach życia jest ona szczególnie podatna na nabywanie umiejętności słuchowych. To właśnie wtedy wykształcają się w korze mózgowej szlaki słuchowe, dzięki którym słyszany dźwięk staje się oswojony i zrozumiały, identyfikowany i zapamiętany (Bednarska, Liwo, Wasila 2015). Ten czas jest dla dziecka krytycznym okresem rozwoju funkcji słuchowych. U znacznej części dzieci z rozszczepem podniebienia mamy do czynienia z większymi lub mniejszymi zaburzeniami słuchu. Prowadzone od początku terapii wychowanie słuchowe pozwoli dziecku na rozwinięcie funkcji słuchowych. Poniższa tabela przedstawia, jak rozwijają się funkcje słuchowe od urodzenia do 3. roku życia.
Rozwój funkcji słuchowych u dziecka w wieku 0–3 lat
0.–3. miesiąc życia
Odruch uszno-powiekowy, odruch Moro i budzenie się na głośne dźwięki, uspokajanie się na dźwięki znajomego głosu, zmiana ssania pod wpływem różnych dźwięków, reakcja na dźwięk poprzez odwrócenie głowy, uśmiech czy znieruchomienie.
4.–6. miesiąc życia
Kierowanie wzroku w stronę źródła dźwięku, reagowanie na ton głosu, interesowanie się zabawkami dźwiękowymi, zadowolenie ze słuchania muzyki, słuchanie z większym skupieniem, w tym swojego głosu; kojarzenie dźwięku ze znaczeniem (np. reakcja na własne imię).
7.–12. miesiąc życia
Rozwój reakcji orientacyjnej, różnicowanie spółgłosek i sylab, rozpoznawanie niektórych wyrazów (rzeczowniki), pierwsze próby reagowania na proste polecenia, rozróżnianie imion członków rodziny w mowie ciągłej, rozpoznawanie prozodii wypowiedzi (akcent, melodia, rytm); rozwój uwagi słuchowej (przysłuchiwanie się rozmowom, wyodrębnianie mowy spośród innych dźwięków, wsłuchiwanie się w nowe słowa, uważne słuchanie własnego głosu i głosu innych, zainteresowanie muzyką i śpiewem), łączenie coraz większej liczby słów z ich znaczeniem.
1.–2. rok życia
Wskazywanie – na polecenie – części ciała, wykonywanie prostych, potem dwuetapowych poleceń (często z kontekstem sytuacyjnym lub na podstawie słów kluczowych); rozumienie coraz większej liczby wyrazów oznaczających rzeczy i ich cechy oraz czynności; naśladowanie usłyszanych słów, codzienne poznawanie i uczenie się nowych słów; rozwój uwagi i pamięci słuchowej (szukanie i odkrywanie interesujących dla siebie dźwięków, zabawy w rymowanki, wybieranie dwóch znanych przedmiotów lub obrazków spośród trzech po usłyszeniu ich nazwy, tańczenie przy muzyce).
2.–3. rok życia
Rozumienie znaczenia większości często stosowanych czasowników, przyimków, wyrazów przeciwstawnych, rozumienie bardziej złożonych poleceń i wypowiedzi, dynamiczny wzrost słownictwa; rozwój uwagi i pamięci słuchowej (słuchanie znanych, odtwarzanych piosenek i melodii, zainteresowanie dłuższymi wypowiedziami, słuchanie z uwagą bajek, nasłuchiwanie dźwięków z dalszej odległości, wybieranie trzech znanych przedmiotów spośród pięciu po usłyszeniu ich nazwy).
(źródło: Razem dla słuchu. Zintegrowana skala rozwoju 2011)
Etapy wychowania słuchowego:
Reakcja na dźwięk. Dziecko uczy się, czy jest dźwięk, czy go nie ma, oraz lokalizacji dźwięku. Różnicowanie dźwięków. Dziecko uczy się, czy dźwięki były takie same, czy inne. Dźwięki mogą różnić się czasem trwania, natężeniem, wysokością, tempem i rytmem. Identyfikacja dźwięków. Dziecko rozpoznaje dźwięki i przypisuje im odpowiednie znaczenie. Słuchowa percepcja mowy. Dziecko rozumie i powtarza słowa, zdania, odpowiada na pytania, bierze udział w rozmowie. Słuchowa percepcja mowy przy dźwiękach zakłócających.
Planując terapię dziecka z rozszczepem podniebienia (z uwzględnieniem na marginesie zagrożenia występowania zaburzeń słuchu), powinniśmy włączyć ćwiczenia słuchowe rozwijające poszczególne etapy wychowania słuchowego. Zabawy z dźwiękiem, oprócz tego, że rozwijają dziecko, są też dla niego źródłem sukcesu. Zwłaszcza podczas ćwiczeń pierwszych czterech etapów dziecko z niedosłuchem przewodzeniowym radzi sobie bardzo dobrze. Szybko się uczy, ma poczucie sukcesu. Najtrudniejsze są ćwiczenia słuchowej percepcji mowy przy dźwiękach zakłócających. Dziecku trudno jest wyizolować właściwy dźwięk na tle innych dźwięków. I na tych ćwiczeniach przede wszystkim powinniśmy się skupić, planując terapię dziecka z rozszczepem podniebienia i zaburzeniami słuchu.
Przykładowe ćwiczenia rozwijające na poszczególne etapy wychowania słuchowego
Reakcja na dźwięk:
Zabawa „na sygnał” – po usłyszeniu dźwięku dziecko wrzuca klocek do pudełka, układa wieżę lub podskakuje; uczy się sygnalizowania obecności dźwięku za pomocą ruchu. Lokalizacja dźwięku – zabawy „dźwiękowe” w chowanego. Można schować grającą zabawkę lub osobę, która coś mówi. Razem z dzieckiem poszukujemy źródła dźwięku. Takie ćwiczenia uczą dziecko koncentracji na dźwięku.
Różnicowanie dźwięków:
Różnicowanie tempa dźwięku – np. podczas grania (na bębenku ipt.) chodzimy z dzieckiem w odpowiednim tempie. Gdy bębenek gra szybko – biegniemy, gdy gra wolno – chodzimy wolno. Dziecko uczy się reakcji na zmieniający się dźwięk. Różnicowanie długości dźwięku – podczas słuchania długiego dźwięku rysujemy z dzieckiem długie linie, podczas słuchania krótkiego dźwięku rysujemy krótkie linie. To same ćwiczenie można wykonywać przy dźwiękach mowy (różnicujemy krótkie i długie wyrazy, krótkie i długie samogłoski).
Identyfikacja dźwięków:
Słuchanie dźwięków otoczenia – dziecko już słyszy dobiegający dźwięk, teraz uczy się rozpoznawać, co to jest. Przydatne są nagrane dźwięki otoczenia na płycie CD lub zgadywanki podczas codziennych zabaw, spaceru (co to za dźwięk? czyj to głos?). Identyfikacja dźwięków mowy, czyli rozumienie mowy. Na tym etapie dziecko uczy się kojarzenia przedmiotu czy osoby z dźwiękiem. Przykładem rozwijającym tę funkcję może być zabawa z misiem i jego częściami ciała (pokaż, gdzie jest oko misia, gdzie jest noga misia) lub w rozpoznawanie mowy najbliższych osób (kto mówi? Mama czy tata?).
Słuchowa percepcja mowy:
Przykładowym ćwiczeniem słuchowej percepcji mowy może być odpowiadanie na pytania do opowiadanej bajki, sytuacji, zadawanie pytań. Podczas tego etapu dziecko coraz lepiej rozumie mowę, pogłębia zasób słownictwa. Ćwiczenia słuchu fonemowego adekwatne do wieku.
Słuchowa percepcja mowy przy dźwiękach zakłócających:
Ćwiczenia takie jak podczas ćwiczeń percepcji słuchowej, ale przy dodatkowych dźwiękach (np. przy włączonym radiu, przy szeleście czy podczas tupania). Zadaniem dziecka jest wyizolowanie dźwięku właściwego spośród innych, dobiegających w tym samym czasie. Takimi ćwiczeniami mogą być:
Odpowiadanie na pytania przy włączonym radiu. Wyszukiwanie obrazków z grupy rozłożonych obrazków przy jednoczesnym szeleście papierków.
Dziecko z rozszczepem podniebienia w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym
Większość logopedów po raz pierwszy spotyka się z dzieckiem z wadą słuchu w placówce masowej (w przedszkolu lub w szkole). Takie dziecko najczęściej jest odbierane jako nieśmiałe, wycofane. Rzadko samo inicjuje kontakt z drugą osobą. Jak podaje D. Pluta-Wojciechowska, zaburzenia mowy u dzieci z rozszczepem podniebienia dotyczą nie tylko sprawności artykulacyjnej, ale obejmują także inne obszary. W swojej książce autorka przytacza wnioski z badań nad zaburzeniami ekspresji werbalnej u dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym. Okazuje się, że dzieci z rozszczepem podniebienia:
zazwyczaj są rozmówcami pasywnymi lub nieaktywnymi,
wykazują mal…
Terapia mowy dzieci z rozszczepem podniebienia
Można mówić o dwóch nadrzędnych celach terapii logopedycznej dzieci
z rozszczepem podniebienia.
Pierwszy z nich to zmniejszenie stopnia nosowania. Cel ten zależy od warunków i wyników interwencji chirurgicznej. Nawet wieloetapowe zabiegi chirurgiczne likwidujące szczelinę w podniebieniu, nie powodują całkowitego zwarcia podniebienno-gardłowego. W wyniku braku pełnego zwarcia, w nosogardle powstaje szczelina, przez którą powietrze przedostaje się do nosa, nadając nosowe brzmienie wszyskim spółgłoskom, oraz samogłoskom ustnym.
Drugim celem terapii jest poprawa artykulacji. Do realizacji tego celu przystępuje się wówczas, gdy działanie chirurga stworzy warunki umożliwiające pracę nad artykulacją. Poza większym, lub mniejszym zredukowaniem zabarwienia nosowego fonemów możliwe jest (po udanych operacjach) osiągnięcie prawie bezbłędnej artykulacji. Wymaga to oczywiście dużego nakładu pracy zarówno ze strony pacjenta i logopedy, jak i rodziców dziecka.
Interwencja chirurgiczna, a następnie liczne konsultacje pooperacyjne są czynnikami wielce stresującymi dziecko. Dlatego bardzo ważne jest zdobycie zaufania małego pacjenta i jego sympatii. Od tego zależy, czy dziecko będzie chciało współpracować i jaka będzie jego motywacja do ćwiczeń, a w konsekwencji – efektywność terapii. Również pozyskanie matki do współpracy i umiejętność przekonania jej niejednokrotnie bowiem decyduje o powodzeniu terapii.
Etapy terapii logopedycznej dziecka z rozszczepem podniebienia.
1. Instruktaż matki
2. Ćwiczenia aparatu artykulacyjnego
3. Korygowanie wadliwej wymowy
1. Pierwszym etapem postępowania logopedycznego jest instruktaż matki.
Należy ją pouczyć, w jaki sposób ma ona codziennie masować dziecku podniebienie lub wargi. Masaż ten powinien przebiegać w sposób następujący: gazą, nasączoną np. wazeliną i owiniętą wokół palca, należy wykonać kilkakrotne energiczne ruchy w miejscu blizny. Czynność ta powinna być wykonywana przed posiłkiem, gdyż mogą wystąpić odruchy wymiotne, które – mimo ich dodatniego znaczenia powodują bowiem pożądane w przypadkach terapii rozszczepów skurcze mięśni podniebienia i tylnej ściany gardła) są bardzo nieprzyjemne dla dziecka i mogą zniechęcić je do tego zabiegu usprawniającego podniebienie.
Z kolei wargi masuje się palcem, wykonując nim ruchy w płaszczyźnie poziomej. Blizna wargi powoduje jej ściągnięcie i chodzi o to, by za pomocą masażu doprowadzić do jej rozciągnięcia. Przy okazji uzyskuje się efekt lepszego ukrwienia i tym samym większej elastyczność niezbędnej przy artykulacji.
2. Drugi etap – ćwiczenia aparatu artykulacyjnego
Na podstawie wcześniejszych ustaleń dotyczących stanu aparatu artykulacyjnego (warunków anatomicznych pacjenta) podejmuje się konkretne działania (ćwiczenia) zmierzające do wypracowania właściwego toru oddechowego prawidłowej czynności zwierającego pierścienia gardłowego.
Ćwiczenia oddechowe polegają na świadomym regulowaniu wdechu i wydechu.
U dzieci rozszczepowych zaburzenia oddechu manifestują się tym, że nie jest ono
w stanie świadomie kierować prądem powietrza wdychanego i wydychanego, co jest uwarunkowane budową anatomiczną jego narządów artykulacyjnych.
Czynność tę dziecko z łatwością opanowuje po serii ćwiczeń, które przebiegają w kilku etapach.
Początkowo ćwiczy ono wydech ustami przy zaciskaniu palcami skrzydełek nosa
i unoszeniu łokcia, tak by strumień powietrza swobodnie wydostawał się przez usta. Następnie dziecko powoli zwalnia ucisk skrzydełek nosa, co w efekcie zmusza je do wytworzenia tej samej siły wydychanego powietrza. Uświadamia to dziecku, że prąd wydychanego powietrza musi mieć taką samą siłę w warunkach zaciśniętego
i rozluźnionego nosa. Ćwiczenia te przeprowadza się zawsze w formie zabawy.
Do standardowych ćwiczeń oddechowych należą:
wydmuchiwanie banieczek mydlanych przez rurkę,
dmuchanie na papierowe zabawki, na płomień świecy, czy zapalniczki.
ćwiczenia mocnego, długiego wdechu,
powolnego wdechu i wydechu przez usta,
rytmicznego wdechu w regulowanym tempie tzn. głęboki wdech, natomiast czynność wdychania powietrza realizuje się najpierw w całości, później dzieli się ją na dwa etapy, a następnie na trzy.
Ćwiczenia pierścienia zwierającego gardło.
Celem tych ćwiczeń jest wzmocnienie mięśni odpowiedzialnych za pracę podniebienia miękkiego.
W prawidłowych warunkach podniebienie miękkie powinno w odpowiednich momentach podnosić się do góry w kierunku tylnej ściany gardła lub opuszczać przy artykulacji głosek nosowych. U dzieci rozszczepowych czynność podniebienia miękkiego często jest zaburzona. Nieprawidłowości te przejawiają się brakiem domknięcia jamy nosowej. Powoduje to nosowe zabarwienie głosek ustnych. Jeżeli mechanizm podniebienno-gardłowy nie działa prawidłowo, powstaje sytuacja określana jako rynolalia. Występuje to wówczas, gdy odległość między podniebieniem miękkim a tylną ścianą gardła przekracza
6 mm. i w czasie fonacji nie dochodzi do oddzielenia jamy nosowej. Zniekształceniu najbardziej ulegają samogłoski u, i, gdyż one właśnie wymagają najdokładniejszego zwarcia podniebienia miękkiego z tylną ścianą gardła.
W związku z tym należy zachować kolejność wywoływania samogłosek.
Jest ona następująca:
a, o, e, y, u, i.
Oznacza to, że najmniej unosowiona jest głoska “a”, a najbardziej “i”, co wiąże się z ułożeniem (wzniesieniem) języka w trakcie ich artykulacji.
W przypadku spółgłosek brak zwarcia podniebienno-gardłowego ma szczególnie niekorzystny wpływ na artykulację spółgłosek bezdźwięcznych, szczelinowych
i zwartych, ponieważ ich wymowa wymaga dokładnego zamknięcia jamy nosowej. Jest to mniej istotne przy artykulacji spółgłosek dźwięcznych.
Przyczyną nosowego zabarwienia spółgłosek u dzieci z rozszczepem podniebienia jest też często nieproporcjonalna długość podniebienia twardego w stosunku do miękkiego. Zaburza to mechanizm wymowy dźwięków. Ten brak prawidłowych proporcji rzutuje na czynność zarówno zwierającego pierścienia gardłowego, jak i tylnej oraz bocznych ścian gardła.
Do podstawowych ćwiczeń pierścienia gardłowego należą polegające na:
wciąganiu przez dziecko powietrza przez rurkę,
wsysaniu skrawków bibułek, wacików, kuleczek ze styropianu, piórek przez rurkę, ich podnoszenie i przemieszczanie,
grze na instrumentach dętych,
chrząkaniu, czyli gwałtownym wyrzucaniu powietrza przez nos, z równoczesnym usiłowaniem zatrzymania go przez uniesienie podniebienia miękkiego. Ćwiczenie to należy wykonywać z umiarem, gdyż może wywołać podrażnienie gardła.
przysysaniu i podnoszeniu lekkiego kubeczka,
badaniu chorego misia – dziecko gra rolę misia, a pan doktor bada jego gardło, co polega na szerokim otwarciu przez dziecko ust, następnie “miś” ma zalecone płukanie gardła, a na końcu ćwiczy umiejętnośc długiego, przeciągłego ziewania (wymawiając przy tym głoskę a)
unoszenie i opuszczanie podniebienia miękkiego przy szeroko otwartych ustach i obserwowaniu tych ruchów w lusterku.
wymawianiu krótko samogłoski przy szeroko otwartych ustach
gwizdanie. Początkowo z zatkanym nosem, póżniej należy nauczyć się gwizdać bez zaciskania nosa.
zatrzymywanie powietrza w jamie ustnej. Nadąć policzki i utrzymać je w tej pozycji.
wciąganie policzków do wewnątrz jamy ustnej.
wypowiadaniu sylaby apa z przedłużonym momentem zwarcia warg w czasie artykulacji “p”
wypowiadaniu sylab ze spółgłoską “p” na końcu, przedłużając zwarcie wargowe np. ap, op, up, ep, yp, ip,
wypowiadaniu sylab ze spółgłoską “p” na początku – po, pa, pu, pe. Moment zwarcia “p” należy przedłużać.
Tego typu zabawy mają na celu wyćwiczenie mięśni pierścienia zwierającego gardło. Gdy w trakcie korekty wad wymowy dziecko ma nadal problemy, zaleca się szerokie otwarcie ust i obniżenie żuchwy, gdyż ta pozycja pomaga w zamknięciu zwierającego pierścienia gardłowego.
3. Korygowanie wadliwej wymowy
Do trzeciego etapu terapii logopedycznej, polegającej na korygowaniu wadliwej wymowy, można przejść wówczas, gdy dziecko wyćwiczy umiejętność oddychania
i gdy sprawność jego narządów artykulacyjnych osiągnie określony stopień (tj. taki, który umożliwi mu artykulację poszczególnych głosek). Jest to sprawą bardzo indywidualną.
Etapy te są bowiem płynne, co oznacza, że u niektórych dzieci już
w trakcie ćwiczeń oddechowych można wywołać określone głoski. W takich przypadkach osiągnięcie jednych sprawności pociąga za sobą realizację innych.
Mowę dzieci z rozszczepem podniebienia charakteryzują:
– elizje
– deformacje
– substytucje
czyli wszystkie formy nieprawidłowej realizacji dźwięków mowy. Trudności artykulacyjne tych dzieci powodują, że miejsce artykulacji większości fonemów jest przesunięte ku tyłowi w kierunku gardła i krtani, co stanowi główną przyczynę występowania palatofonii, czyli zastępczego szmeru głośniowego. Zjawisko to powstaje wskutek tarcia powietrza o napięte więzadła głosowe co prowadzi do powstawania bardzo ostrych brzmieniowo, nieprzyjemnych dźwięków. Jego likwidacja jest największym problemem w terapii logopedycznej dzieci z rozszczepem podniebienia i wymaga długotrwałych ćwiczeń.
Polegają one na próbach przeniesienia masy języka ku przodowi, uaktywnieniu jej i spowodowaniu by kompensacyjne ruchy żuchwy ku górze były zastąpione ruchami ku dołowi.
Terapię zaburzeń artykulacji rozpoczyna się od ćwiczeń usprawniających narządy mowy (oddechowy, fonacyjny, artykulacyjny). Mają one na celu wykształcenie wzorców kinestetycznych i słuchowych głosek.
Z małymi dziećmi prowadzi się je w formie zabaw, które polegają na naśladowaniu odgłosów zwierząt. Następnie przechodzi się do ćwiczeń usprawniających język, wargi, żuchwę i podniebienie miękkie.
Każde ćwiczenie artykulacyjne powinno być wykonywane najpierw z zaciśniętym nosem i powtórzone bez zatkania nosa, aby ćwiczący mógł uświadomić sobie różnicę i starał się uzyskać jednakowe brzmienie głoski w obydwóch sytuacjach.
Ćwiczenia rozpoczyna się od głoski “a” jako najmniej unosowionej. Samogłoskę należy wykrzykiwać głośno, gwałtownie i krótko, język w tym czasie powinien leżeć płasko w jamie ustnej. Ciche wymówienia nie wywołują tak silnych ruchów podniebienia miękkiego i tylnej ściany gardła. Ćwiczyć należy początkowo przed lustrem, z ustami szeroko otwartymi obserwując unoszenie się i opadanie małego języczka. Samogłoskę “a” początkowo wykrzykuje się na jednym tonie, potem na dwóch tonach – średnim i wyższym, a następnie na jeszcze wyższym.
Ćwiczenia spółgłosek rozpoczyna się wcześnie i bez względu na to, czy wszystkie samogłoski brzmią czysto. Niekiedy dosyć trudno jest uzyskać artykulację samoglosek:”u”, “i”. W połączeniach ze spółgłoskami brzmią lepiej niż wtedy, gdy występują w izolacji.
Ćwiczenia rozpoczyna się od spółgłosek najłatwiejszych, tzn. wargowych, które wymawiane są początkowo z zaciśniętym nosem. W czasie wymawiania poszczególnych głosek zwartych przed ustami można trzymać kartkę papieru. Jej ruchy będą informowały o sile strumienia powietrza wydychanego przez usta.
Spółgłoski ćwiczy się początkowo z samogłoskami, a następnie z innymi spółgłoskami w sylabach:
opa, opo, upu, epe, ypy, pto, ptu, pty.
Druga samogłoska powinna być wyższa i silniejsza od pierwszej.
Następnym etapem będzie ćwiczenie wymowy i wyrazów, w których dana głoska jest na początku, w środku i na końcu.
Spółgłoski zwarte: p, b, których artykulacja polega na gromadzeniu powietrza
w jamie ustnej i nagłym wypuszczeniu, są na ogół źle wymawiane przez osoby
z rozszczepem podniebienia, a czasem tylko nieumiejętności wytworzenia silnego strumienia powietrza.
Ćwiczenia artykulacji tych spółgłosek można poprzedzić dmuchaniem
w papierowe kulki, tak by się przesuwały. Dmuchanie powinno nastepnie wykonane
z uprzednim zwarciem warg; spowoduje to powstanie spółgłoski “p”.
Ćwiczenie autokontroli słuchowej, polegające na wykształceniu wrażliwości słuchowej na różnice między brzmieniem własnego głosu (a takżd samogłosek, sylab, wyrazów) osób dobrze mówiących przyspiesza reedukację.
Utrwalenie uzyskanych dźwięków wymaga pewnego czasu, ponieważ osoba reedukowana nie od razu kojarzy brzmienie “nowej” głoski we własnej mowie z takim samym w mowie prawidłowej innych osób.
Niektórzy zalecają używanie ręcznego obturatora w początkowym okresie ćwiczeń artykulacyjnych aż do czasu, kiedy podniebienie zacznie brać udział przy tworzeniu dźwięku. Obturator zrobiony jest z drutu niklowego, wygiętego w kształcie podniebienia. Na jednym końcu znajduje się gałka, drugi koniec zaopatrzony jest w uchwyt. Przez naciśnięcie uchwytu gałka podnosi się do góry unosząc podniebienie miękkie.
Reedukację mowy należy rozpoczynać jak najwcześniej i kontynuować ją niezależnie od operacji. Im młodsze dziecko, tym łatwiej przyswaja sobie i utrwala nowe artykulacje.
Korekcja wady wymowy wymaga systematyczności, wytrwałości i cierpliwości, w najlepszych okolicznościach prowadzona codziennie – trwa około 3 miesięcy. Wyniki pracy logopedycznej zależą od wielu czynników:
– od warunków anatomicznych jamy ustnej,
– od inteligencji i osobowości dziecka,
– od wieku, w którym rozpoczęto leczenie,
– od ostrości słuchu
– oraz od współpracy logopedy z najbliższym otoczeniem dziecka
Literatura:
G. Jastrzębowska – „Logopedia”
Sawa B.:„Dzieci z zaburzeniami mowy”
L. Styczek „Logopedia”
Terapia logopedyczna u dzieci z rozszczepem podniebienia
Wada rozwojowa, jaką jest rozszczep podniebienia, powstaje w pierwszym trymestrze ciąży, od 4 do około 12 tygodnia życia płodowego, kiedy następuje kształtowanie się twarzy i podniebienia. Doświadczone w ten sposób dziecko praktycznie od chwili narodzin poddawane jest wielu zabiegom i terapiom, które mają mu pomóc.
Zdjęcie Rozszczep podniebienia nie wpływa w żaden sposób na rozwój umysłowy dziecka / 123RF/PICSEL
Nie ma jednej terapii ukierunkowanej na leczenie rozszczepu podniebienia. Należy raczej mówić o wielospecjalistycznej rehabilitacji związanej z leczeniem:
– chirurgicznym,
– ortodontycznym,
– laryngologicznym,
– pediatrycznym,
– foniatrycznym,
– logopedycznym,
– psychologicznym.
Leczenie nastawione jest na uzyskanie ciągłości struktur, które uległy rozszczepieniu – chodzi o nieprawidłowe zespolenie lub brak połączenia między częściami formującymi wargę lub podniebienie (lub o rozszczep wargi i podniebienia jednocześnie).
Trzeba pamiętać, że rozszczepione struktury nie tylko rzutują na wygląd twarzy, ale przede wszystkim skutkują problemami z oddychaniem, przyjmowaniem pokarmów, prawidłową artykulacją głosek i słuchem. Oczywiście nie należy lekceważyć estetycznego wyglądu dziecka, bo maluchy, które rodzą się z tą wadą, oprócz wielu cierpień związanych z zabiegami medycznymi, są skazane na ocenę rówieśników, już od najmłodszych lat. Właśnie dlatego, oprócz wyżej wymienionych, ważna jest terapia psychologiczna, którą warto wesprzeć całą rodzinę.
Rozszczep podniebienia nie wpływa w żaden sposób na rozwój umysłowy dziecka. Za to szereg przebytych operacji, widoczne już na pierwszy rzut oka zniekształcenie twarzy, nieprawidłowy rozwój mowy, niedosłuch, powodują liczne traumy, z którymi od urodzenia zmaga się mały pacjent. Dziecko z rozszczepem często w szkole będzie wycofane i samotne. Nie będzie się zgłaszało nawet znając odpowiedź na zadane przez nauczyciela pytanie, bo wie, że jego głos brzmi inaczej niż głos rówieśników. Poczucie jego wartości jest mocno nadszarpnięte.
Wiedza i doświadczenie
Każde dziecko, które przychodzi na świat z rozszczepem podniebienia powinno być objęte terapią logopedyczną praktycznie od chwili narodzin, a nawet wcześniej, jeśli wada zostaje odkryta w życiu płodowym. Doświadczony specjalista powinien przygotować mamę, której pociecha już na starcie będzie borykać się z problemami – da jej odpowiednie wsparcie psychologiczne, ale też udzieli wszystkich informacji dotyczących postępowania w trakcie wielospecjalistycznej terapii. Ponadto przekaże praktyczne wskazówki: gdzie należy się udać, które poradnie i jacy specjaliści oferują pomoc.
Zabiegi chirurgiczne, przez które przechodzi mały pacjent, nie wystarczą, by uzyskać prawidłową wymowę. Konieczne jest wsparcie logopedy bądź neurologopedy. Ten, prowadząc małego pacjenta, powinien nie tylko mieć wiedzę i doświadczenie w pracy z dziećmi z wadą rozszczepową, ale także musi współpracować z foniatrą.
Ćwiczenia: Nie tylko na zajęciach
Logopeda musi wiedzieć, dlaczego dane głoski są źle realizowane i czy jest w stanie pomóc dziecku, by zaczęło wymawiać je prawidłowo. Jest to niezwykle ważne, bo czasami zdarza się, że bez interwencji chirurgicznej mały pacjent nie będzie mógł wypowiedzieć danej głoski, nawet jeśli będzie pracował nad artykulacją w nieskończoność. Danuta Pluta-Wojciechowska w książce “Zaburzenia mowy u dzieci z rozszczepem podniebienia. Badania – teoria – praktyka” pisze, że logopeda w drodze do uzyskania prawidłowej wymowy dziecka, uzupełnia pracę chirurga i ortodonty.
Z kolei rodzic, w domu, może także pomóc dziecku realizować program logopedycznych wyzwań. Te podane poniżej, nie wymagają artykulacji:
– kaszlenie z językiem wysuniętym do przodu,
– powolne połykanie śliny,
– “balonik 1” – napychanie policzków powietrzem, z jednoczesnym ułożeniem języka między zębami,
– “balonik 2” – powolne wypuszczanie powietrza (język trzymany jest dalej w tej samej pozycji),
– rozsypane kawałki papieru dziecko usiłuje podnieść słomką, którą trzyma w buzi, wciągając powietrze,
– picie przez różne rozdaje słomek (cieńsze, bądź grubsze) różnych rodzajów płynów (woda, gęsty koktajl, sok),
– gwizdanie.
***
Danuta Pluta-Wojciechowska, Zaburzenia mowy u dzieci z rozszczepem podniebienia. Badania, teoria, praktyczka, Wydawnictwo Ergo-Sum, Bytom 2008.
Monika Szubrycht
Poradnik-Logopedyczny.pl :: Interdyscyplinarny serwis logopedyczny ::
Mowa osób z rozszczepem podniebienia
Zaburzenia mowy » Rozpoznanie i terapia » Mowa osób z rozszczepem podniebienia
Rozszczep podniebienia jest wadą wrodzoną, rozwój mowy dziecka odbywa się w nieprawidłowych warunkach anatomicznych jamy ustnej. Upośledza ważne biologiczne funkcje prowadząc do zaburzeń: ssania, połykania, żucia, oddychania. Dziecko z rozszczepem nie ma anatomicznych warunków do prawidłowego rozwoju mowy. Zaburzenia mowy występujące w rozszczepach są spowodowane:
Brakiem zwarcia podniebienno gardłowego.
Obecnością szpary rozszczepowej.
Zanikami mięśni oraz zniekształceniami szczękowo-zgryzowymi.
W zakresie rozwoju mowy początkowo u dzieci z rozszczepem obserwuje się opóźnienie tego procesu, a potem gdy dziecko zacznie mówić w jego mowie występuje:
Rynolalia otwarta (zniekształcona nosowa wymowa głosek, opuszczanie głosek wybuchowych).
otwarta (zniekształcona nosowa wymowa głosek, opuszczanie głosek wybuchowych). Dyslalia złożona (nieprawidłowa realizacja kilku a nawet wszystkich głosek)
(nieprawidłowa realizacja kilku a nawet wszystkich głosek) Rynofonia (nosowe zabarwienie głosu).
(nosowe zabarwienie głosu). Palatofonia (szmer głośniowy).
Rozszczepy podniebienia pierwotnego i wtórnego zaliczają się do najpoważniejszych, a zarazem najczęściej występujących, wrodzonych wad rozwojowych twarzowej części czaszki. Jest to wada uwarunkowana wieloczynnikowo, dobrze zdefiniowana i łatwo rozpoznawana już u noworodków na podstawie obecności szczeliny w obrębie wargi, wyrostka zębodołowego szczęki i/lub podniebienia. Spośród wielu klasyfikacji rozszczepów przydatnych w większym lub mniejszym stopniu dla poszczególnych specjalności zajmujących się leczeniem rozszczepów, szeroko rozpowszechniona jest embriologiczna klasyfikacja Kernahana i Starka, która wyróżnia rozszczepy podniebienia pierwotnego i/lub wtórnego oraz rozszczepy podniebienia wtórnego.
W Międzynarodowej Klasyfikacji Wad Wrodzonych będącej częścią Międzynarodowej Klasyfikacji Procedur Medycznych (wydawnictwo Vesalius, Kraków 1999), rozszczepy są oznaczone literą Q i następującymi liczbami:
35 rozszczep podniebienia,
36 rozszczep wargi,
37 rozszczep wargi wraz z rozszczepem podniebienia.
Częstość występowania rozszczepów wg różnych źródeł wynosi od 1 do 2 na 1000 żywo urodzonych noworodków. Według EUROCAT (Europejski Rejestr Wrodzonych Wad Rozwojowych), który obejmuje 20 państw europejskich, wskaźnik częstości występowania rozszczepów wynosi 1.55 na 1000. Według Polskiego Rejestru Wrodzonych Wad Rozwojowych, w 1998 roku wskaźnik częstości wyniósł 2.12 na 1000 żywo urodzonych niemowląt. W Polsce przybywa rocznie ok. 800 dzieci z rozszczepem podniebienia (na około 400 000 żywo urodzonych noworodków). Wśród nich 320 to dzieci z najbardziej nasiloną postacią wady (całkowitym jedno- lub obustronnym rozszczepem podniebienia pierwotnego i wtórnego – Q 37 ).
Zaburzenia morfologiczne w postaci zniekształceń twarzy i szczęk oraz czynnościowe w postaci niewyraźnej wymowy odbijają się niekorzystnie na rozwoju psychicznym a społecznym. Znacznie zniekształcenia wymagają poważnych zabiegów korekcyjnych, które są kosztowne, a dla pacjentów stanowią dodatkowe obciążenie psychiczne i skazują ich na niepełnosprawność oraz długoterminową niekiedy terapię.
Nosowanie: rynolalia, rynofonia, palatofonia
Nosowanie jest objawem charakteryzującym się dość szczególnym zabarwieniem głosu. Jest łatwo rozpoznawalne nawet przez niewprawnego słuchacza. Fizycznie stanowi pewną zmianę w budowie akustycznej dźwięku, która ma swe źródło w dołączeniu jamy nosa do przestrzeni rezonacyjnych.
Jak powstaje nosowanie
Powietrze wydechowe niosące ze sobą dźwięk wytwarzany w krtani winno w czasie produkcji większości głosek mowy wydostawać się na zewnątrz poprzez jamę gardła i jamę ustną. Odgrodzenie tego kanału głosowego od jamy nosa odbywa się przez uniesienie miękkiego podniebienia i zamknięcie nosogardła. W czasie produkcji głosek nosowych, jak:m, n, ą, ę podniebienie miękkie rozluźniane opada i w ten sposób jama nosowa zostaje przyłączona do rezonacyjnego kanału głosowego. Jest to tzw. w akustyce kanał bocznikowy.
Powietrze wydechowe dzieli się na dwa strumienie. Jeden przez jamę ustną wydostaje się otworem ustnym na zewnątrz, drugi przez jamę nosogardłową i nosową wychodzi na zewnątrz przez otwory nosowe przednie. W obu kanałach właściwym i bocznikowym wytwarzają się za pomocą rezonansu odpowiednie skupiska energetyczne w akustycznej budowie dźwięku emitowanego. W ten sposób powstają formanty ustne i nosowe, które razem dają charakterystyczne nosowe zabarwienie głosu. Czynność miękkiego podniebienia jest jak gdyby zwrotnicą. Włącza lub wyłącza z obiegu akustycznego jamę nosa. Jego działanie jest wspomagane skurczem mięśni okrężnych gardła, które przyczepiając się z przodu do twardego podniebienia, z tyłu łączą się ze sobą w postaci szwu w linii środkowej. Skurcz tych mięśni powoduje uwypuklenie się w kierunku linii środkowej bocznych ścian gardła i częściowo ściany tylnej. Wraz z uniesieniem podniebienia miękkiego, które od przodu przyczepia się do tylnego brzegu podniebienia twardego; skurcz mięśni zwieracza gardła górnego stanowi mechanizm zwarcia tak zwanego portu podniebienno-gardłowego.
Istnieją dwie formy zwarcia podniebienno-gardłowego. Jedna przypomina zwieracz z koncentrycznie kurczącymi się mięśniami. Jest to starszy ewolucyjnie mechanizm. Druga postać zwarcia to przewaga działania podniebienia miękkiego, które kurcząc się unosi się do góry i w formie klapki zamyka przestrzeń nosogardła. Jest to ewolucyjnie młodsza postać, charakterystyczna dla prawidłowo uformowanego podniebienia.
W zaburzeniach czynności czy wadach anatomicznych przeważa mechanizm zwieraczowi, starszy. Wówczas tworzy się na tylnej ścianie gardła zgrubienie mięśniowe nazywane wałem Passavanta. Jest to twór raczej patologiczny niż fizjologiczny, spotykamy go w kompensacyjnych działaniach mięśni w obecności wad anatomicznych lub czynnościowych podniebienia. Mechanizm ten, powodujący odgrodzenie jamy nosa od jam gardłowej i ustnej, niestety nie zawsze działa w sposób doskonały. Istnieje bowiem wiele wad jego budowy anatomicznej i zaburzeń czynności spośród których warto wymienić:
rozszczepy podniebienia twardego i miękkiego, wrodzone krótkie podniebienie, podśluzówkowy rozszczep podniebienia, porażenia względnie niedowłady mięśni podniebiennych, istnienie przetoki w podniebieniu twardym, powstałej np. w wyniku niekompletnego zeszycia (zrostu) podniebienia, lub w wyniku urazu, czy innych stanów chorobowych.
Wszystkie wymienione sytuacje powodują, że mechanizm podnebienno-gardłowy nie działa prawidłowo to znaczy nie odgradza w czasie fonacji jamy nosa od jam gardłowej i ustnej, a wynikiem akustycznym takiego stanu jest NOSOWANIE.
Rodzaje nosowania
Nosowanie – ze względu na fakt przepływu powietrza przez nos – dzieli się na:
zamknięte otwarte mieszane
Podstawą innego podziału jest jego pochodzenie, stąd dzieli się na:
nosowanie strukturalne (anatomiczne) funkcjonalne (nawykowe).
Przy nosowaniu zamkniętym przepływu powietrza nie ma, ale sytuacja jest inna niż przy fizjologicznym zamknięciu portu nosogardła przez prawidłowo ruchome podniebienie miękkie. Dźwięk, który się tworzy przy nosowaniu zamkniętym, zależny jest raczej od braku prawidłowej rezonacji nosowej występującej przy głoskach nosowych niż od szczególnej barwy głosu jako całości.
Nosowanie otwarte stanowi zasadniczą formę zjawiska. Nosowanie mieszane jest czymś pośrednim pomiędzy dwoma opisanymi wyżej stanami. W świetle zjawisk akustycznych istnieje jedynie nosowanie otwarte i mieszane, zaś nosowanie zamknięte nie ma charakterystycznych cech akustycznych, stąd niektórzy autorzy (foniatrzy i logopedzi) go nie wymieniają, a inni badacze nosowania opisują osobne formanty nosowe i ustne dla poszczególnych głosek mowy. Najnowsze badania ustały, że występuje zmniejszenie energii akustycznej powyżej 1000 Hz, a inni opisują to zjawisko jako antyformant i podają jego wysokość na 1500 Hz. Wielu autorów zgodnie podkreśla, że wzmocnione są tony podstawowe głosu i występują dwa obszary wzmocnień, z czego jeden. – to około 300 Hz, a drugi jest obecny głównie przy anatomicznych wadach podniebienia w paśmie 2-4 tysięcy Hz. Nosowe zabarwienie głosu, czyli tak zwaną rhinophonię, należy odróżnić od nosowego zniekształcenia wymowy poszczególnych głosek, czyli tzw. rhinolalię, cechującą się opuszczaniem pewnych głosek mowy, które z powodu „ucieczki” powietrza przez nos nie są możliwe do wypowiedzenia – są to przede wszystkim głoski wybuchowe. Inne głoski – jak na przykład głoski szczelinowe – są zniekształcane szumem, który powstaje przez przepływ powietrza przez nos. Inne zaburzenie to podstawianie głosek możliwych do wypowiedzenia zamiast tych, które sprawiają duże trudności. Cechą charakterystyczną jest przesunięcie miejsc artykulacyjnych ku tyłowi. Na przykład głoska s zamiast tworzyć się pomiędzy koniuszkiem języka a dziąsłami, tworzy się przy dużym nosowaniu pomiędzy korzeniem języka a tylną ścianą gardła.
Nosowanie jest zaburzeniem mowy powodującym jej nieprzyjemne w odbiorze brzmienie. Niewielki stopień zaburzenia powoduje nieznaczne wady artykulacji, natomiast w cięższych stanach można spotkać się z wymawianiem tylko samogłosek samogłosek silną rezonacją nosową. Reszta głosek mowy będzie raczej omijana. Tego rodzaju mowa jest mało zrozumiała i dość nieprzyjemna brzmieniowo, niekiedy towarzyszą temu grymasy twarzy, którymi pacjenci starają się zmniejszyć przepływ powietrza przez nos.
Badanie nosowania
Podczas badania nosowania ocenia się przepływ powietrza wydechowego przez nos w czasie fonacji. Najłatwiej uczynić to podstawiając lusterko pod nos pacjentowi i prosząc o dość długą fonację (wybrzmiewacie) głoski „a”. Podstawiać trzeba lusterko w trakcie fonacji i odsuwać jeszcze w czasie fonowania tej głoski. Pokrycie się skroploną parą wodną zimnego lusterka wskazuje na nieprawidłowy przepływ powietrza przez nos w czasie fonacji. Drugą bardzo prostą próbą jest próba AI. Prosimy pacjenta, by wymawiał naprzemiennie głoskę „a” oraz „i”. W czasie kolejnych powtórzeń tej pary głosek zaciskamy pacjentowi nos i puszczamy. Zmiana barwy wymawianych głosek w czasie zaciskania nosa i z nosem wolnym wskazuje na obecność nosowania. Innym badaniem również dość prostym jest ocena tzw. proporcji oddechowej. Potrzebny jest do tego spirometr. Polecamy choremu dmuchać w rurkę spirometru po głębokim wdechu. Wydech winien być całkowity, a nawet z wysiłkiem. To samo powtarzamy z zaciśniętym nosem. Różnica pomiędzy tymi dwoma pomiarami przekraczająca 10% świadczy o wadliwie funkcjonującym zwarciu podniebienno-gardłowym.
Postępowanie leczniczo-rehabilitacyjne w przypadku nosowania zależne jest od przyczyny powodującej nosowanie. W przypadku rozszczepu podniebienia wykonuje się zabieg operacyjny zszycia podniebienia. W przypadkach operowanych, w których mimo intensywnych i prawidłowo przeprowadzonych ćwiczeń mowy nie uzyskuje się poprawy, należy rozważyć ponowny i zabieg operacyjny, polegający na wszyciu w podniebienie płata mięśniowego pobranego z tylnej ściany gardła, dzięki czemu wytwarza się połączenie stałe pomiędzy podniebieniem miękkim a tylną ścianą gardła, zamykające nosogardło w czasie fonacji. Pacjenci operowani, oraz ci, którzy z jakichś powodów nie nadają się do operacji, winni być objęci terapią foniatryczną i logopedyczną, której celem jest zwiększenie ruchliwości miękkiego podniebienia oraz mięśni gardła.
Terapia logopedyczna
Ćwiczenia oddechowe, głosowe, relaksujące, masaże
stosowane u dzieci z rozszczepami podniebienia
Głos dzieci z wadą rozszczepową często cechuje nieprawidłowy udział jam rezonacyjnych, jak również zaburzenia samej fonacji. Jest ona siłowa, parta, co w odbiorze daje efekt głosu mało donośnego, z poszumem nosowym, przypominającego chuchanie, a niekiedy pisk z charakterystycznym „metalicznym” pogłosem. W literaturze taką fonację określa się mianem „zwarcie krtaniowe”.
Ogólna charakterystyka mowy dzieci, z którymi prowadzono terapię:
Daniel, ur. 13.11.1984 r.
Rozpoznanie: rozszczep podniebienia wtórnego; operacja pierwsza – otwór w podniebieniu twardym; druga operacja: – faryngofiksacja
Ocena mowy: wyraźne zwarcia krtaniowe, lekki poszum nosowy.
Marcin, ur. 20.01.1986 r.
Rozpoznanie: rozszczep podniebienia wtórnego; po pierwszej operacji wskazania do faryngofiksacji.
Ocena mowy: nosowanie, zwarcia krtaniowe, chuchające nastawienie głosu.
Adam, ur. 21.12.1991 r.
Rozpoznanie: obustronny całkowity rozszczep podniebienia pierwotnego i wtórnego; pierwsza operacja wargi po stronie lewej, druga operacja wargi po stronie prawej oraz plastyka skrzydełka nosa, trzecia operacja rozszczepu podniebienia wtórnego.
Ocena mowy: nosowanie, mowa samogłoskowa, głos cichy, wysiłkowy, party.
Kamil, ur. 15.08.1986 r.
Rozpoznanie: podśluzówkowy rozszczep podniebienia miękkiego; przeprowadzona została operacja podniebienia miękkiego, faryrigofiksacja.
Ocena mowy: nosowanie, zwarcia krtaniowe, seplenienie międzyzębowe.
W wypadku nadmiernego napięcia mięśni całego ciała w czasie fonacji należy stosować różne formy masażu relaksacyjnego. Terapię zawsze należy rozpoczynać od ćwiczeń rozluźniających.
Twarz gładzimy czoło koniuszkami palców od środka czoła w kierunku uszu,
głaszczemy twarz od grzbietu nosa do uszu
głaszczemy od środka górnej wargi w kierunku uszu,
palcami naciągamy górną wargą na dolną i dolną na górną,
głaszczemy podbródek od środka do uszu i z powrotem. Szyja głaszczemy szyję z góry na dół raz prawą, i raz lewą ręką ujmując podbródek (bez odchylania głowy),
głaszczemy tylną część szyi od środka do okolic pach,
głaszczemy boczne części szyi, odkręcając głowę w lewą i w prawą stronę. Brzuch głaszczemy brzuch obiema rękoma ruchami okrężnymi od dolnej części brzucha do górnej. Mięśnie międzyżebrowe gładzimy klatkę piersiową od boków na poziomie pasa w kierunku mostka zataczając koła. Plecy gładzimy od pasa w kierunku łopatek i z powrotem.
Ćwiczenia oddechowe
skręt głowy w bok – wdech, powrót do pozycji wyjściowej na wydechu,
lekki i powolny skłon tułowia do przodu – wdech, wyprost na wydechu,
ćwiczenia rozróżniające wdech i wydech,
w pozycji leżącej obserwujemy udział przepony w procesie oddychania (najlepiej wykonywać to ćwiczenie na uprzednim wysiłku fizycznym),
ćwiczenia pogłębiające wdech i wydłużające fazę wydechową z kontrolowanym udziałem przepony brzusznej – wykonywane w pozycji 1eżącej,
to samo ćwiczenie wykonywane w pozycji stojącej (dla wzmocnienia pracy przepony brzusznej możemy ją uciskać w czasie wydechu np. książką lub innym twardym przedmiotem trzymanym oburącz),
ćwiczenia w rozszerzaniu żeber w dolnym odcinku klatki piersiowej w czasie wdechu,
ćwiczenia synchronizujące wdech przeponowo-żebrowy,
ćwiczenia wydłużające wydech przy maksymalnym rozszerzeniu dolnych żeber i opuszczeniu przepony brzusznej,
ćwiczenia fonacyjne na podparciu oddechowym (przeponowo-żebrowym),
wyśpiewywanie samogłosek z podaniem głosu „na maskę” na wydłużonej fazie powietrza wydechowego – do fonacji musi pozostać rezerwa powietrza do swobodnego wydechu),
wywołujemy spółgłoski dotychczas realizowane ze „zwarciem krtaniowym” na swobodnie wydmuchiwanym powietrzu, na podparciu oddechowym,
ćwiczymy powstałe spółgłoski z samogłoskami w sylaby zamknięte, a następnie w otwarte,
utrwalanie tak fonowanych spółgłosek najpierw w wygłosie wyrazów, a następnie w nagłosie.
W przypadku nosowania otwartego, wynikającego z niedoczynności podniebienno-gardłowej, terapię warto rozpoczynać od ćwiczeń wzmacniających napięcie mięśniowe całego aparatu fonacyjnego. W wypadku wiotkości mięśni należy stosować stymulujące formy masażu:
Twarz opukujemy opuszkami palców i lekko oszczypujemy mięśnie policzków, warg i podbródka, a także przestrzenie czoła, nosa, klatki piersiowej,
uciskamy punkty pod brodą, przy obu kącikach warg, pod dolną wargą i nad górną wargą, w okolicy stawu żuchwowego, przy obu skrzydełkach nosa. Szyja.
Stosujemy ćwiczenia statyczne, napinające mięśnie szyi, barków, gardła, krtani i języka pięści umiejscawiamy pod brodą i polecamy dziecku siłować się z nimi,
ręce opieramy na potylicy dziecka i polecamy „oporować” głową na nie – ok. 5-7 sekund,
rękę układamy na lewe ucho i „oporujemy” przez ok. 5-7 sekund,
rękę układamy na prawe ucho i „oporujemy”. Brzuch w pozycji leżącej na plecach, przy unieruchomionych nogach, ręce i głowę unosimy,
w pozycji leżącej na plecach, nogi zgięte w kolanach i oparte o krzesło, ręce wyciągnięte wzdłuż tułowia, głowę unosimy. Plecy w pozycji leżącej na brzuchu, ręce założone na kark, głowę wraz z tułowiem unosimy,
to samo ćwiczenie z jednoczesnym unoszeniem nóg. Masaż podniebienia miękkiego czystym palcem zataczamy koła po powierzchni podniebienia twardego stopniowo przechodząc na podniebienie miękkie, lekko unosząc je i dociskając do tylnej ściany gardła (jeżeli wcześniej wystąpi odruch wymiotny – ograniczamy się do niego, gdyż sam w sobie jest doskonałym ćwiczeniem stymulującym mięśnie całego pierścienia zwierającego gardło),
prowokujemy do częstego połykania,
prowokujemy do częstego zasysania powietrza przez rurkę/słomkę koktajlową,
prowokujemy do kasłania, chrapania, chrząkania i do ziewania,
palcami zamykamy nos, aby dziecko próbowało połykać powietrze,
wraz z dzieckiem wypowiadamy samogłoski = stacatto,
śmiejemy się używając elementów dźwiękonaśladowczych: ha-ha, he-he… – ćwiczenie to wykonujemy na twardym ataku głosowym,
ćwiczymy parskanie wargami,
ćwiczymy zbieranie powietrza w przedsionku jamy ustnej,
ćwiczymy zbieranie większej ilości powietrza pod policzkami (tzw. „balonik”), ale z wysuniętym językiem (wysunięcie języka uniemożliwia jego kompensacyjny udział w zwarciu podniebienno-gardłowym),
ćwiczymy łagodne wydmuchiwanie zebranego powietrza w policzkach („balonikach”),
ćwiczymy łagodne wydmuchiwanie zebranego powietrza w „balonikach” (część powietrza wydechowego na tzw. podparciu oddechowym appogio).
Na tak przygotowanym strumieniu powietrza wydobywanym z jamy ustnej wywołujemy fonację i wymawianie poszczególnych głosek. Dalsze etapy terapii zróżnicowane są w zależności od tego, czy jest to nosowanie strukturalne (anatomiczne) czy funkcjonalne (nawykowe).
Zaprezentowaną wyżej terapię warto stosować w przypadku występujących u dziecka „zwarć krtaniowych”, mowy partej, wysiłkowej, z poszumem nosowym, którym najczęściej towarzyszą napięcia mięśniowe całego ciała.
Standardy opieki medycznej nad dziećmi z całkowitym rozszczepem podniebienia:
Poniżej przedstawiam standardy postępowania chirurgicznego w poszczególnych okresach życia dziecka. Informacje te pozwolą zorientować się w kolejnych etapach medycznej korekcji wad rozszczepowych u dzieci.
Od 3 do 6 miesiąca życia:
Operacja rozszczepu wargi.
Cel: odtworzenie prawidłowego kształtu i funkcji wargi oraz przywrócenie estetyki twarzy.
Od 1 do 3 roku życia:
Operacja rozszczepu podniebienia.
Cel: oddzielenie jamy ustnej od jamy nosowej; przywrócenie funkcji podniebienia w czasie wymowy i pobierania pokarmu.
Od 3 do 7 roku życia:
Korekcja wargi, zamknięcie otworów szczątkowych, wydłużenie przegrody miękkiej nosa.
Celem tych operacji jak i faryngofiksacji oraz operacji Abbego jest ułatwienie dziecku rozwoju społecznego w środowisku szkolnym poprzez poprawę wyglądu zewnętrznego i wymowy.
0d 8 do 11 roku życia:
Korekta wtórnych zniekształceń twarzy, szczęki i żuchwy.
Cel: Operacje te są niezbędne u młodych ludzi z poważnymi zniekształceniami porozszczepowymi, by na progu dorosłego życia mogli znaleźć swoje miejsce w społeczeństwie bez poczucia naznaczenia.
Standardy postępowania ortodontycznego w poszczególnych okresach życia dziecka
Od 0 do operacji rozszczepu wargi:
U dzieci z szerokimi rozszczepami i trudnościami w pobieraniu pokarmu – płytka podniebienna
Cel: Zapobieganie przemieszczania segmentów szczęki i ułatwienie karmienia
Od 1 do 3 roku życia:
Masaż blizny wargi, kontrola stanu uzębienia i zgryzu, zachowanie wysokiego standardu higieny jamy ustnej, leczenie zgryzów krzyżowych
Cel: Stworzenie korzystnych warunków rozwoju narządu żucia
Od 3 do 7 lat:
Korekta zgryzów krzyżowych aparatami ruchomymi
Cel: Wyeliminowanie hamującego działania na rozwój szczęki
Od 11 do 18 roku życia:
Leczenie wad zgryzu aparatami stałymi, przygotowanie łuków zębowych do zabiegów operacyjnych (przeszczepy kostne, osteotomie szczęki i/lub żuchwy), retencja po leczeniu ortodontycznym lub po dystrakcji. Uzupełnienie protezami ruchomymi brakujących zębów.
Cel: Poprzez wyrównanie zaburzeń zębowo-zgryzowych dopełnianie wyników leczenia chirurgicznego i odtwarzanie funkcji narządu żucia.
Opracowanie: Marzena Mieszkowicz – neurologopeda
키워드에 대한 정보 program terapii logopedycznej dziecka z rozszczepem podniebienia
다음은 Bing에서 program terapii logopedycznej dziecka z rozszczepem podniebienia 주제에 대한 검색 결과입니다. 필요한 경우 더 읽을 수 있습니다.
이 기사는 인터넷의 다양한 출처에서 편집되었습니다. 이 기사가 유용했기를 바랍니다. 이 기사가 유용하다고 생각되면 공유하십시오. 매우 감사합니다!
사람들이 주제에 대해 자주 검색하는 키워드 Terapia logopedyczna Małego Dziecka z autyzmem
- 동영상
- 공유
- 카메라폰
- 동영상폰
- 무료
- 올리기
Terapia #logopedyczna #Małego #Dziecka #z #autyzmem
YouTube에서 program terapii logopedycznej dziecka z rozszczepem podniebienia 주제의 다른 동영상 보기
주제에 대한 기사를 시청해 주셔서 감사합니다 Terapia logopedyczna Małego Dziecka z autyzmem | program terapii logopedycznej dziecka z rozszczepem podniebienia, 이 기사가 유용하다고 생각되면 공유하십시오, 매우 감사합니다.
